Mệnh Lệnh Thức Trong Tiếng Đức: Bí Quyết Để Nói Chuẩn Như Người Bản Xứ

Chào bạn,

Có bao giờ bạn muốn ra lệnh hay đề nghị ai đó làm gì bằng tiếng Đức mà không biết dùng từ nào cho phải không? Đừng lo lắng, hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau “giải mã” một trong những ngữ pháp cơ bản nhưng cực kỳ quan trọng trong tiếng Đức: Mệnh lệnh thức (Imperativ). Nghe có vẻ phức tạp, nhưng thực ra nó rất đơn giản và thú vị đấy!

Mệnh lệnh thức giống như “cây đũa thần” trong giao tiếp, giúp bạn biến những mong muốn thành hành động. Nó được dùng để:

Ra lệnh, sai bảo (Lass das! – Dừng lại đi!)
Đưa ra lời khuyên (Geh zum Arzt! – Đi gặp bác sĩ đi!)
Đề nghị, mời gọi (Komm rein! – Mời vào!)
Nhắn nhủ, nhắc nhở (Vergiss die Hausaufgaben nicht! – Đừng quên bài tập về nhà nhé!)

Nghe có vẻ hơi nghiêm trọng, nhưng mệnh lệnh thức còn được dùng với mục đích thân thiện, gần gũi nữa.

1. Mệnh Lệnh Thức Cho Ngôi “Du” (Bạn)

Đây là cách dùng phổ biến nhất, dùng khi bạn nói chuyện với một người thân quen, bằng tuổi hoặc ít tuổi hơn mình.

Cách thành lập:

Cực kỳ đơn giản, bạn chỉ cần bỏ đuôi “-st” của động từ chia ở ngôi “du” ở thì hiện tại, và bỏ luôn chủ ngữ “du”.

Ví dụ:

Động từ machen (làm)
- Bạn làm: Du machst
- Mệnh lệnh thức: Mach! (Làm đi!)
Động từ sprechen (nói)
- Bạn nói: Du sprichst
- Mệnh lệnh thức: Sprich! (Nói đi!)

Lưu ý nhỏ:

Nếu động từ có tận cùng là -t, -d, -ig, -chn, -ffn, -tm, bạn cần thêm đuôi “-e” vào sau gốc động từ để dễ phát âm hơn. Ví dụ: arbeiten (làm việc) -> Arbeite! (Làm việc đi!)
Với các động từ nguyên âm e/i, nguyên âm e sẽ biến thành i trong mệnh lệnh thức. Ví dụ: sprechen (nói) -> Sprich! (Nói đi!)
Với động từ bất quy tắc sein (là, thì, ở), mệnh lệnh thức là Sei!
Với động từ bất quy tắc haben (có), mệnh lệnh thức là Hab!

2. Mệnh Lệnh Thức Cho Ngôi “Ihr” (Các Bạn)

Khi bạn muốn ra lệnh hay đưa ra lời khuyên cho một nhóm người mà bạn quen biết, bạn sẽ dùng mệnh lệnh thức cho ngôi “ihr”.

Cách thành lập:

Quá dễ! Bạn chỉ cần bỏ chủ ngữ “ihr” đi thôi, động từ thì giữ nguyên.

Ví dụ:

Động từ kaufen (mua)
- Các bạn mua: Ihr kauft
- Mệnh lệnh thức: Kauft! (Các bạn mua đi!)
Động từ trinken (uống)
- Các bạn uống: Ihr trinkt
- Mệnh lệnh thức: Trinkt! (Các bạn uống đi!)

3. Mệnh Lệnh Thức Cho Ngôi “Sie” (Ông/Bà/Các Ngài)

Đây là cách dùng trang trọng nhất, khi bạn nói chuyện với người lớn tuổi, cấp trên, hoặc những người mà bạn cần thể hiện sự tôn trọng.

Cách thành lập:

Cũng đơn giản không kém! Bạn giữ nguyên cả chủ ngữ “Sie” và động từ, nhưng đổi chỗ cho nhau.

Ví dụ:

Động từ kommen (đến)
- Ông/bà đến: Sie kommen
- Mệnh lệnh thức: Kommen Sie! (Mời ông/bà vào!)
Động từ schreiben (viết)
- Ông/bà viết: Sie schreiben
- Mệnh lệnh thức: Schreiben Sie! (Mời ông/bà viết!)

4. Mệnh Lệnh Thức Cho Ngôi “Wir” (Chúng Ta)

Cách dùng này hơi đặc biệt một chút, nó không hẳn là “ra lệnh” mà mang tính chất rủ rê, đề xuất.

Cách thành lập:

Cũng giống như ngôi “Sie”, bạn giữ nguyên chủ ngữ “wir” và động từ, nhưng đổi chỗ cho nhau.

Ví dụ:

Động từ essen (ăn)
- Chúng ta ăn: Wir essen
- Mệnh lệnh thức: Essen wir! (Chúng ta ăn đi!)
Động từ lernen (học)
- Chúng ta học: Wir lernen
- Mệnh lệnh thức: Lernen wir! (Chúng ta học đi!)

5. Mệnh Lệnh Thức với Động từ Tách và Không Tách

Tiếng Đức có một số động từ đặc biệt, gọi là động từ tách, khi chia thì phần tiền tố sẽ bị tách ra và đặt ở cuối câu. Mệnh lệnh thức cũng tương tự.

Động từ tách:

anrufen (gọi điện)
- Mệnh lệnh thức ngôi “du”: Ruf an! (Gọi điện đi!)
- Mệnh lệnh thức ngôi “ihr”: Ruft an! (Các bạn gọi điện đi!)
- Mệnh lệnh thức ngôi “Sie”: Rufen Sie an! (Mời ông/bà gọi điện!)

Động từ không tách:

besuchen (thăm)
- Mệnh lệnh thức ngôi “du”: Besuch! (Thăm đi!)
- Mệnh lệnh thức ngôi “ihr”: Besucht! (Các bạn thăm đi!)
- Mệnh lệnh thức ngôi “Sie”: Besuchen Sie! (Mời ông/bà thăm!)

Bạn thấy không, học tiếng Đức không hề khô khan như bạn nghĩ. Chỉ cần nắm vững những quy tắc này, bạn đã có thể giao tiếp tự tin hơn rất nhiều rồi. Mệnh lệnh thức là một “công cụ” tuyệt vời giúp bạn truyền đạt ý muốn của mình một cách rõ ràng và hiệu quả.

Hãy thử áp dụng những gì đã học vào cuộc sống hàng ngày nhé. Bắt đầu bằng những câu đơn giản như: Mach die Tür zu! (Đóng cửa lại!), Komm mit! (Đi với tôi!) hay Seid leise! (Các bạn trật tự!).

Chúc bạn học tiếng Đức thật vui và hiệu quả!

Bài Viết